wyjade.pl

Zróżnicowany, o niepowtarzalnym pięknie krajobraz wigierski ukształtował przed kilkunastoma tysiącami lat lodowiec skandynawski. Czas, który upłynął od ustąpienia lodowca, to jedynie krótka chwila w obliczu minionych epok geologicznych, które pozostawiły swoje ślady w głębszych warstwach osadów i skał ukrytych pod powierzchnią ziemi. Przez ponad 500 milionów lat krajobraz zmieniał się tu wielokrotnie, a przez długie okresy był dnem morskim. Skały osadowe w miejscu, gdzie obecnie jest Wigierski Park Narodowy, mają miąższość 500 - 600 metrów, leżą na twardym krystalicznym podłożu. Obszar WPN-u leży na wysokości 125 – 183 metrów ponad poziomem morza. Krajobraz urozmaicają morenowe wzniesienia, czyli różnego rodzaju pagórki, wzgórza i wały utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem. Na terenie parku najbardziej okazałe są spiętrzenia, powstałe wskutek zdzierania utworów przedpola i podłoża lodowca, a następnie ich pchnięcia (sfałdowania i nasunięcia na siebie) przy postępowym ruchu mas lodu. Wydłużone wały żwirowo-piaszczyste to ozy, które utworzyły się w szczelinach pod lądolodem oraz w rynnach, w miejscu ujścia wód wypływających spod lodu. W rejonie Wigier możemy napotkać całe ciągi ozów, położone wzdłuż rynien polodowcowych: rzeki Wiatrołuża, wzdłuż Czarnej Hańczy w okolicach Wysokiego Mostu i Ciemnego Lasu, a także w lesie pomiędzy Królówkiem a Piertaniami. Niektóre pagórki, często o kształcie stożkowatym lub mającym przypłaszczony wierzchołek i strome zbocza, noszą nazwę kemów. Utworzyły je warstwowo ułożone piaski, mułki i żwiry osadzane w szczelinach i zagłębieniach w obrębie lądolodu, martwego lodu bądź między sąsiednimi jęzorami lodowca. Powierzchnie wysoczyzn rozcięte są przez ciągi rynien polodowcowych, które zaczynały tworzyć się już w czasie narastania lądolodu. Obecnie są często wypełnione wodami jezior lub powstałymi w wyniku „starzenia się” zbiorników wodnych torfowiskami; niektórymi płyną rzeki lub strumienie. Wody wypływające z topniejącego lądolodu niosły ze sobą głazy, żwir i piasek. Przed czołem lodowca, w czasie jego postoju formowały się piaszczyste równiny zwane sandrami. Na południe od jeziora Wigry – powstała w ten sposób rozległa Równina Augustowska. Krajobraz nadwigierski zachował wysokie walory przyrodnicze i estetyczne. Mozaika lasów, jezior, łąk, pól uprawnych i zadrzewień w otwartym, pofałdowanym terenie jest wartością, którą należy ochronić dla nas i dla przyszłych pokoleń. Spośród wielu zagrożeń krajobrazu na pierwsze miejsce wysuwa się jego urbanizacja - zabudowywanie terenów dotychczas zajętych przez pola, łąki i pastwiska. Budynki są bardzo trwałym elementem przestrzeni, dlatego też każda decyzja przyznająca prawo do budowy nowego obiektu wymaga rozwagi. Nowe budynki powinny wpisywać się w ukształtowanie terenu i nawiązywać do tradycyjnych, regionalnych form architektonicznych. O tym, jak będzie wyglądał wigierski krajobraz, zadecydują przepisy prawne i wydawane na ich podstawie decyzje władz samorządowych. Opracowane dla niektórych miejscowości plany zagospodarowania przestrzennego na jakiś czas uporządkowały sprawy związane z urbanizacją tych terenów - wyznaczając miejsca przeznaczone pod zabudowę i formę architektoniczną nowych obiektów. Ochrona krajobrazu, tak ważna dla parku narodowego, zależeć będzie teraz od konsekwencji władz samorządowych w osiąganiu wspólnego celu - zrównoważonego rozwoju regionu.